Ze zijn er nog steeds, vooral onder de selfpublishers: auteurs die de redactie van hun boek zelf oppakken. Als ik klaar ben met schrijven, lees ik alles nog een keer grondig door, zet de puntjes op de i en klaar is Kees – zo redeneren ze. Later blijkt het een kostbare denkfout.
Vijf redenen waarom zelf je boek redigeren niet werkt:
1. Je overschat jezelf (waarschijnlijk)
Heb je weleens naar de voorronden van The Voice of X FACTOR gekeken? En iemand daar zo vals horen zingen dat je dacht: had de familie deze wannabe-artiest niet tegen zichzelf kunnen beschermen? Heeft nou werkelijk niemand ooit de waarheid durven zeggen, namelijk dat het gewoon niet goed is?
Zo is het ook met een boek. Vertrouwen hebben in je schrijverskwaliteiten is prima … zolang dat realistisch is. Doe je zelf de redactie van je boek, dan mis je de kritische blik van een redacteur. En juist zo’n professional kan je op je zwakke plekken wijzen. Dat is misschien even slikken, maar een stuk beter dan straks kritiek krijgen van lezers en journalisten, toch?
2. Afstand nemen van de tekst is lastig
Voor veel auteurs voelt hun boek als ‘een kindje’. Het tot leven laten komen, kostte veel tijd en energie. Na al die maanden schrijven, zijn ze bijna één geworden met de tekst. Er objectief naar kijken lukt dan niet meer. En al helemaal niet als het verhaal ook nog een emotionele lading heeft.
Een redacteur heeft die afstand wel. Passages die jij misschien heel mooi vindt, maar die weinig toevoegen voor de lezer? Ze worden professioneel geschrapt. ‘Kill your darlings’ is de uitdrukking die daarvoor in het schrijversvak wordt gebruikt. Echt, je boek wordt er krachtiger van!
Het gebruik van jargon is ook zoiets. Vaktermen zijn voor jou misschien zo vanzelfsprekend dat je niet meer doorhebt dat ze voor sommige lezers abacadabra zijn.
3. Je bent blind voor je eigen fouten
Misschien ken je het wel: je weet zeker dat je geen koffiebonen meer in huis hebt. Een snelle blik in de keukenkast bevestigt dit. Maar als je partner even later het deurtje opentrekt, tovert hij zo een pak tevoorschijn.
Iets soortgelijks overkomt veel auteurs als ze hun tekst nalezen. Ze zijn blind voor hun eigen fouten. Een woord vergeten, een komma gemist, twee keer ‘een’ achter elkaar, het is heel menselijk daaroverheen te lezen. Zeker als je al weet wat er hoort te staan. In de redactiefase heb je dan ook iemand nodig met een frisse blik. Zelfs de beste auteurs laten hun teksten nog door een professional checken. Het voorkomt slechte lezersrecensies en vernietigende kritieken.
4. Je wordt schrijfmoe
Een boek schrijven is een boeiend proces, dat veel voldoening geeft. Maar zelfs voor de meest gepassioneerde schrijver is het prettig dat er ook weer een einde aan komt. Na een tijdje ben je daar gewoon echt aan toe.Hoe heerlijk is het dan als je niet zelf die laatste verbeterslag op je boek hoeft te maken! Bovendien is het probleem van schrijfmoe zijn, dat het je verleidt tot luie keuzes. Een problematische passage gewoon maar schrappen in plaats van herschrijven, bijvoorbeeld. Een kortere tekst is vaak krachtiger, maar inkorten uit gemakzucht doet de inhoud van je boek – en dus je expertise – geen recht.
5. Je bent te perfectionistisch, of te onzeker
Ben je te onzeker of een echte perfectionist? Dan blijf je misschien sleutelen aan je manuscript en komt je boek nooit bij de drukker. Het is waar: een tekst kan altijd beter. Maar ergens moet je stoppen. Laat die laatste slag aan een professional over. Stuur je manuscript naar een redacteur, haal een keer diep adem, geef jezelf een schouderklopje en bedenk: zo, mijn (schrijf)taak zit erop!
Zelf je boek redigeren, is dus geen goed idee. Je krijgt er vrijwel zeker spijt van. Maar als je boek eenmaal is gedrukt, ben je daar te laat mee. Negatieve aandacht van pers en lezers draai je niet zomaar terug. Daarom tot slot enkele tips om een nachtmerrie te voorkomen:
Roep de hulp in van een ervaren redacteur
Een professionele redactie tilt niet alleen je boek naar een hoger niveau, het levert je ook geld op. Vooral natuurlijk omdat een goed boek veel beter verkoopt dan een boek vol fouten. Bovendien bespaart het uitbesteden van de redactie je tijd. Besteed die aan de dingen waar jij goed in bent en stuur voor die werkzaamheden facturen naar je klanten. Dikke kans dat je, na de redactie, geld overhoudt. Ook slim: begin alvast met de promotie van je boek. Hoe meer exemplaren je verkoopt, hoe minder de kosten van een redacteur drukken op het totaal.
Ga niet met cowboys in zee
Wees voorzichtig met redacteuren die op prijs concurreren. Goed werk heeft tijd nodig (en kost dus wat). Redacteur is geen beschermd beroep. Iedereen kan zich dus zo noemen, maar lang niet iedereen heeft de opleiding en ervaring die nodig zijn om kwaliteit te leveren. Een echt goede redacteur heeft een fantastisch ontwikkeld taalgevoel … en natuurlijk een haviksoog.
Kies de juiste hulp
Let op: er is een verschil tussen ‘correctie’ en ‘redactie’. Verschillende aanbieders gebruiken deze termen op verschillende manieren. Een redacteur doet veel meer dan alleen taalfouten uit je tekst halen. Deze checkt ook de grammatica, past inconsequenties en onlogische passages aan en maakt van je tekst een prettig leesbaar geheel.
Door: Janneke Sinot
