Goed nieuws! Een uitgever is geïnteresseerd in je manuscript en biedt je een contract aan. Maar wat betekenen de verschillende artikelen? En wat zijn de consequenties voor jou als schrijver? In ons werk zien we veel contracten. We halen er tien voor jou interessante onderwerpen uit.
Exclusieve licentie
De uitgever krijgt een exclusieve licentie voor het uitgeven van je manuscript. Dit betekent dat de uitgever de enige is die het boek (of e-book) mag publiceren. Voor jou kan dit beperkend overkomen (en dat is het natuurlijk ook), maar vanuit de uitgever bekeken is het wel logisch. Die zit er niet op te wachten om te investeren in een boek als andere partijen het tegelijkertijd ook op de markt brengen. In sommige contracten wordt de auteur gevraagd om het auteursrecht helemaal over te dragen. Of je daarop ingaat is jouw keuze, maar nódig is het niet.
Exploitatierechten
Je uitgever krijgt ook het recht om je werk op andere manieren te exploiteren, bijvoorbeeld als vertaling of om het (gedeeltelijk) te publiceren in een krant of tijdschrift. Welk percentage van de opbrengst jij ontvangt bij dit soort exploitaties staat vermeld in het contract. Als je je boek in de toekomst zelf in een andere taal wilt uitbrengen, doe je er goed aan om dit onderdeel in het contract daarop aan te passen.
Vrijwaring
Bij ondertekening verklaar je dat jij het auteursrecht hebt en niet al een licentie aan andere partijen hebt verleend. Bovendien dekt de uitgeverij zich in voor eventuele aanspraken door derden, bijvoorbeeld vanwege plagiaat of omdat je de goede naam van iemand onterecht hebt aangetast. Het voelt misschien alsof jij al het risico loopt en dat is ook zo. Als schrijver ben jij als geen ander op de hoogte van hoe je boek tot stand is gekomen. Bovendien: je uitgever kan niet ruiken of jij je netjes aan de regels hebt gehouden.
Inleveren kopij
Samen spreken jullie de datum af waarop het manuscript wordt aangeleverd. De uitgever maakt hierop een planning en kondigt je boek alvast aan bij de boekhandel en de pers. Te laat aanleveren hoeft niet meteen erg te zijn, maar kán als consequentie hebben dat de uitgever alsnog afziet van publicatie.
Andersom geldt trouwens ook: als je uitgever te lang wacht met het op de markt brengen van je boek, kun jij ook de regie terug in handen pakken door het contract te verscheuren.
TIP: Zie je aankomen dat je je planning niet haalt, communiceer dat dan in een zo vroeg mogelijk stadium. Voor je uitgever wel zo prettig om te weten.
Oplage en prijs
De uitgever stelt de verkoopprijs van het boek vast en bepaalt de oplage. Voor jou ook handige informatie, met het oog op de royalty’s die je ontvangt.
Als de verkoop terugloopt, mag de uitgever het boek in prijs verlagen of zelfs in prijs opheffen. In het laatste geval heb je als auteur de mogelijkheid om (een deel van) de restvoorraad tegen een zacht prijsje op te kopen. Wat daarna over is, gaat naar opkopers die je boek vervolgens tegen gereduceerd tarief aanbieden.Van ons eigen boek IQ te koop! hebben we alle restexemplaren overgenomen. Daardoor konden we – omdat we de enige verkoper zijn – de verkoopprijs ongewijzigd laten. Het voordeel: een hogere opbrengst per verkocht exemplaar.
Exploitatie
Vanuit marketingoverwegingen kan het aantrekkelijk zijn om een deel van je boekinhoud gratis beschikbaar te maken. Met de meeste uitgeverijen kun je hier prima afspraken over maken (in principe bevordert dit namelijk de verkoop van je boek). Maar de hele inhoud van het boek weggeven om meer trainingen te kunnen verkopen? Daar zal geen uitgever mee akkoord gaan (tenzij je elk boek eerst zelf hebt ingekocht, natuurlijk).
Auteursexemplaren
Bij verschijning van je boek, maar ook bij iedere herdruk die nog volgt, ontvang jij een aantal exemplaren die je niet hoeft af te rekenen. Leuk om cadeau te geven als relatiegeschenk of om zelf te verkopen.
Auteurskorting
Vanwege de Wet op de vaste boekenprijs mag op boeken geen korting gegeven worden aan de eindconsument. Als auteur krijg jij wel een flinke korting op de verkoopprijs, die kan oplopen tot maar liefst 40%. Dit maakt het interessant om zelf boeken te verkopen bij je trainingen of wanneer je lezingen geeft.
Royalty’s
Wat verdien je aan je boek? Voor de meeste schrijvers is het artikel over de opbrengsten het meest interessante in het contract. Voor elk verkocht boek ontvang jij een percentage van de verkoopprijs, dit worden de royalty’s genoemd. Vaak hanteert de uitgeverij een staffel: een basispercentage dat aardig kan oplopen als je boek een bestseller wordt. Bij debuten is er meestal weinig ruimte om te onderhandelen over het royaltypercentage. Maar doe gerust een poging als je vorige boek een bestseller was, of als je jaarlijks honderden boeken binnen je eigen kanalen kunt afzetten (bijvoorbeeld omdat je je boek bij trainingen/workshops inzet). Een procentje meer lijkt niet veel, maar wordt dat wel bij grote aantallen.
Goed om te weten: niet alle partijen berekenen royalty’s op dezelfde manier. De meeste traditionele kwaliteitsuitgeverijen hanteren een percentage gebaseerd op de verkoopprijs minus 9% btw, maar sommige gaan uit van een percentage van de netto-opbrengst. Dit percentage is dan hoger, maar mogelijk kom je onder aan de streep toch ongunstiger uit. Is het je eerste boek en is het royaltypercentage in het contract 12% of meer, dan heb je vrijwel zeker met de tweede situatie te maken.Kijk ook goed welke boeken allemaal meetellen voor je royalty’s: sommige partijen sluiten de exemplaren uit die jij als auteur inkoopt.
Royalty’s worden door de meeste uitgeverijen een keer per jaar (na afloop van het eerste kwartaal) uitgekeerd.
Looptijd van het contract
In veel gevallen staat er geen vaste einddatum in het contract. Op zich is dit logisch: zolang het boek goed verkoopt, hebben auteur én uitgever er belang bij om het in de handel te houden. Er zijn allerlei manieren om als auteur het contract te ontbinden, maar in de praktijk is dit vaak lastig (ontevreden zijn over je uitgever is niet voldoende. Als je van je uitgever af wilt, is het beste advies dat ik je kan geven: schrijf een nieuw boek en breng dat onder bij een andere uitgever, of publiceer het zelf.
----------
Dat waren ze. In je contract staan waarschijnlijk nog meer artikelen en bepalingen. Lees ze goed door voor je je handtekening zet. Ga in je beoordeling ook na wat je doelstellingen zijn: is alleen al de goede naam van je uitgever voldoende voor je, of wil je er zo veel mogelijk uitslepen? Als je meer uitgevers hebt benaderd, wil je mogelijk nog op andere aanbiedingen wachten. Bedenk in ieder geval: een getekend contract is niet gemakkelijk te ontbinden.
Door: Jan Sinot
