Godfried Bomans was een woordkunstenaar. Zijn motto ‘schrijven is schrappen’ is nog altijd een inspiratiebron voor tekstschrijvers en auteurs. Want het is waar: schrap je al het overbodigs uit een tekst, dan krijgt die veel meer kracht. In deze blog een handvol tips om dit in de praktijk te brengen. Natuurlijk zonder een woord te veel. :)
Schrappen doe je zo
De grote lijnen:
- Baken je onderwerp af. Schrap alles uit je boek wat er niet in thuishoort. Dat kunnen hele hoofdstukken zijn of enkele alinea’s, maar ook gewoon een zin of woord. Lange stukken schrappen doet misschien even pijn, maar het resultaat is groot. Heb je die teksten dan voor niks geschreven? Niet noodzakelijk. Bewaar ze in een apart bestand, als inspiratie voor een blog of nieuw boek.
- Staan er constructies in je tekst als ‘voor alle duidelijkheid’ en ‘zoals eerder beschreven’? Dan moeten er alarmbellen gaan rinkelen. Waarschijnlijk heb je iets niet helder genoeg omschreven of rammelt de structuur van je tekst omdat je iets op twee plaatsen moet zeggen. Lees nog eens terug, pas eventueel de structuur aan en schrap wat overbodig is.
Op woord- en zinsniveau:
- Schrap woorden en zinnen waarmee je iets dubbel zegt. In deze voorbeelden kunnen de cursieve delen (beter) vervallen:- “Veel coaches vragen zich af hoe ze klanten moeten trekken. Ze weten niet hoe ze aan voldoende klandizie kunnen komen.”- “De celebrity, die veel bekendheid genoot, kwam niet opdagen.”- “Ondernemers zijn er in allerlei soorten, bijvoorbeeld bakkers, zelfstandige trainers, webshopeigenaren, enzovoort.”
- Schrap overbodige hulpwerkwoorden. Dus niet: “Wij kunnen je helpen een betere schrijver te worden.” Maar: “Wij maken een betere schrijver van je.”
- Vervang voorzetseluitdrukkingen door voorzetsels, bijvoorbeeld:- met betrekking tot → over, voor, bij- op het gebied van → in, over, voor- naar aanleiding van → omdat, over, na
- Heb je voor je boek mensen geïnterviewd en gebruik je citaten? Schrijf die dan – met hun toestemming – kort en krachtig op. Of geef de kern van hun boodschap in je eigen woorden weer.
- Vermijd dubbele ontkenningen. “Het is niet ongebruikelijk” wordt dan: “Het is gebruikelijk.”
- Kies voor (te) formele woorden een korte, krachtige vervanger. ‘Derhalve’ wordt dan ‘dus’, ‘dientengevolge’ gewoon ‘daardoor’.
- Schrap loze woorden zoals ‘in feite’, ‘eigenlijk’, ‘aspect’ en ‘element’.
- Zeg niet steeds wat je doet, maar doe het gewoon. Dus niet: “In dit hoofdstuk ga ik eerst iets vertellen over … Daarna ga ik in op … om te eindigen met een overzicht van …” Vertel direct wat je te zeggen hebt. Natuurlijk gebruik je wel voldoende structuuraanduiders om je lezers bij de les te houden.
- Vervang lange woorden door een korter synoniem. Maak bijvoorbeeld van ‘een poging ondernemen’ gewoon ‘proberen’.
- Schrap bijvoeglijke naamwoorden die: 1) iets vanzelfsprekends benoemen (‘langzaam slakkengangetje’); 2) irrelevante informatie geven (‘hooggehakte manager’ in het verslag van een vergadering); 3) een cliché zijn (‘welverdiende rust’).
- Sta voor je mening en schrap alle overbodige nuancering. Dus niet: “Sommige mensen zien klimaatverandering als een groot probleem, anderen noemen het grote onzin. Zelf behoor ik tot de eerste categorie.” Maar gewoon: “Klimaatverandering is een groot probleem.”
- Schrap overbodige constructies als ‘er is sprake van’, ‘als het gaat om’ en ‘het is boeiend om te melden dat’. In dit laatste geval: de lezer bepaalt zelf wel of het boeiend is en dat moet blijken uit de tekst die volgt. Het mooiste voorbeeld in deze categorie: ‘Het is onnodig te zeggen dat…’
Teksten schrijven kost tijd. Teksten inkorten ook. Zo schreef Blaise Pascal: “I didn’t have time to write you a short letter, so I wrote you this long one instead.” Maak je er in je boek niet zo makkelijk van af. Schrijf, schrap en scoor bij je lezers!
Lees ook het vervolg op deze blog: ‘Do’s-and-don’ts bij het schrijven schrappen van je tekst’.
Door: Janneke Sinot
