Niets is zo veranderlijk als taal. Er komen voortdurend nieuwe woorden bij, terwijl andere juist in de vergetelheid raken. Aan de vooravond van ‘Het Jaar van het Boek’ (2016) blikken we daarom terug op het afgelopen jaar. Welk woord volgt flitsmarathon op als Woord van het Jaar? Tien woorden kwamen volgens woordenboekuitgever Van Dale in aanmerking. Daarnaast mocht het publiek stemmen op kanshebbers in vijf categorieën.
Nederland – Vlaanderen
Het schandaal rondom autofabrikant Volkswagen maakte dat bijna de helft van de Nederlanders koos voor sjoemelsoftware (software om de testresultaten van een apparaat positief te beïnvloeden, met name zulke software die in auto's wordt gebruikt om de CO2-uitstoot gunstiger voor te stellen). Vooral de Vlamingen zorgden ervoor dat dit woord in het gezamenlijke klassement op de tweede plaats eindigde, vlak na kraamkost (maaltijd die je meeneemt als cadeau voor een pas bevallen moeder en haar gezin).
De vijf categorieën leverden ook een paar juweeltjes op.
Jongeren kozen massaal voor tinderellasyndroom. Deze verbastering van twee woorden – Tinder (de bekendste datingapp van het moment) en Cinderella (Assepoester) – is het verschijnsel dat je zo afhankelijk bent geworden van datingapps dat je niet meer goed in staat bent om in real life te flirten en te daten.
In de categorie ‘lifestyle’ werd restorestje (doggybag) winnaar met overmacht. Waar het in bijvoorbeeld de Verenigde Staten doodnormaal is dat je in een restaurant mee naar huis krijgt wat je niet opeet, begint het hier ook door te dringen dat weggooien zonde is.
Pauzeknopreclame kreeg 48% van de stemmen in de categorie ‘sport & amusement’. De betekenis laat zich niet moeilijk raden: reclame die verschijnt wanneer je op de pauzeknop van een digibox drukt.
Op economisch vlak zagen we het nieuws van 2015 terug in het winnende woord agreekment – een verwijzing naar het akkoord dat de Europese Unie dit jaar sloot met Griekenland.
De vluchtelingenstroom die in 2015 het nieuws domineerde, leverde de winnaar in de categorie ‘politiek’ op: bed-bad-broodregeling (regeling waarbij vluchtelingen alleen een bed, bad en brood krijgen).
Irritantste woord
Schrijf jij in 2016 je boek, dan wil je misschien de top 10 van meest irritante woorden uit 2015 vermijden. Dit is hem:
- me (verkeerd gebruikt als bezittelijk voornaamwoord, bijvoorbeeld ‘me fiets’)
- diervriendelijk vlees (want doodmaken is niet vriendelijk)
- plezierjacht (jagen voor vermaak)
- participatiesamenleving
- papadag
- mensenmens
- dagdagelijks
- zeg maar
- chillen
- selfie
Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) organiseert deze ‘Weg met dat woord’-verkiezing. Me is de opvolger van oudjes in 2014, het jaar ervoor won kids.
Door: Jan Sinot
