Een vertaling van je boek uitbrengen lijkt met de opkomst van AI (artificiële intelligentie) gemakkelijker dan ooit. Er is tegenwoordig een enorme hoeveelheid digitale tools beschikbaar die met AI werken. De meeste zijn nog gratis ook. Het ligt dus voor de hand om de vertaling van je boek zelf op te pakken. Lekker snel en goedkoop. Maar is het ook verstandig?
We vroegen het aan Sam van Gentevoort, oprichter van Vertaalbureau Fairlingo. Fairlingo vertaalt al meer dan zeven jaar allerlei soorten zakelijke teksten, maar ook fictie- en non-fictieboeken.
“Je tekst zomaar laten vertalen door een willekeurige AI-tool raad ik af. Dan gaat er nogal eens wat mis. Qua toon en stijl bijvoorbeeld, of de tekst wordt te letterlijk vertaald. Een AI-vertaling levert vaak heel lange zinnen op of een vreemde, droge toon. Verhalen in interviewvorm worden sowieso niet goed opgepakt. Toch zijn er mensen die hun boek op deze manier vertalen. Ik zie soms vertaalde e-books voorbijkomen die echt niet lekker lezen. Bij een boek dat gedrukt wordt, zou ik het nooit zo aanpakken.”
Hoe ga je dan het beste te werk als je AI wilt gebruiken bij het vertalen van je boek?
“Ons advies is om zo’n automatisch gegenereerde vertaling te laten nakijken door een vertaler. Wij noemen dat een revisor. Dat gaat veel sneller dan vertalen vanaf nul. Dus betaal je ook een lager tarief. Maar er hangt zoveel af van de stijl en het onderwerp van je boek. Geen twee boeken zijn hetzelfde. Wij werken daarom het liefst met een sample, oftewel een pilotvertaling. Je neemt dan drie tot tien pagina’s en laat deze door AI vertalen. Daarna kijken we samen met de klant wat er nodig is. Wat gaat er mis met de tone of voice, met het vakjargon en kan dit boek überhaupt vertaald worden door AI? Ons advies aan iedereen die het gebruik van AI overweegt, is dan ook: laat een proefvertaling maken. Hoe zakelijker je tekst, hoe beter de vertaling in de regel is. Non-fictie is dus gemakkelijker door AI te vertalen dan fictie. Voor de klanten van BoekenBusiness is het zeker een optie. Maar wel altijd met een check van een revisor.”
Dus het gebruik van AI scheelt mij als auteur in de kosten van een vertaling?
“Jazeker. Laat je je boek helemaal vertalen door een native speaker, dan is dat zo’n dertig tot veertig procent duurder per woord dan de revisie van een automatische vertaling. Je bespaart echt fors op de vertaalkosten met AI.”
Welke AI-tool werkt volgens jullie het beste qua vertalingen?
“Zelf werken wij met DeepL. Deze tool is, net als wijzelf, ISO-gecertificeerd. Je privacy is met DeepL beter gewaarborgd dan met bijvoorbeeld ChatGPT. Die privacy is iets om over na te denken. Belandt jouw tekst in een database? Wat gebeurt er daarna mee? Je hebt voor DeepL wel een betaald account nodig. Bij de gratis versie is het maximaal aantal te vertalen tekens vijfduizend. Overigens zijn wij AI-tools aan het selecteren die gespecialiseerd zijn in het opslaan van de ‘brandvoice’ van boeken. Deze eigen stijl kun je dan gebruiken voor je volgende boekvertalingen. Hier adviseren wij klanten ook over.”
Verdringt AI menselijke vertalers in de toekomst? Of houden gecertificeerde vertalers een toegevoegde waarde?
“AI is inderdaad een hot item in vertaalland. De markt is op zoek naar een nieuwe balans. Er zijn vele scenario’s mogelijk. Wat je vaak in de geschiedenis ziet: als iets goedkoper wordt, wordt de markt alleen maar groter. Denk aan de boekdrukkunst of aan de productie van auto’s. We zien op het moment wel dat de vertaalmarkt qua omzet kleiner is geworden. Dat kan natuurlijk ook te maken hebben met de economische situatie.”
“Wat buiten kijf staat: er gaat niets boven een echte vertaler of revisor. Bij het gebruik van AI gaan teksten steeds meer op elkaar lijken. AI heeft geen inlevingsvermogen. Het is geen echte intelligentie, ook al wordt het zo genoemd. De toegevoegde waarde van de vertaler: zijn visie op de vertaling. Echte vertalers behouden - meer dan dat AI op dit moment lukt - de persoonlijke stem van de auteur, zijn zich bewust van culturele verschillen, verbeteren de stijl en kijken naar de leesbaarheid. Als onze eigen medewerkers geen kennis hebben van een bepaald vakgebied, gaan we op zoek naar een externe vertaler die dat wel heeft. En we denken mee over de doelgroep die een auteur wil bereiken in het buitenland.”
Heb je nog andere tips bij het vertalen van een non-fictieboek?
“Ja, behalve de proefvertaling wil ik als tip meegeven: creëer een ‘panel’ om je boek heen. Een cirkel van mensen die je boek lezen, beoordelen en die je feedback geven. Ook op de vertaling. Want dat kan AI niet: zichzelf beoordelen.”
Hoe gemakkelijk het ook lijkt om alleen een AI-tool te gebruiken bij de vertaling van je boek, echt verstandig is het dus niet. Tenminste, niet als je een vertaling van hoge kwaliteit wilt. Laat een gecertificeerde vertaler op z’n minst een check doen op je AI-vertaling.
__________
Hoe hoog leg jij de lat bij het vertalen van jouw boek? Bedenk goed welke uitstraling je nastreeft. En wie en wat je wilt bereiken in het buitenland. BoekenBusiness helpt je graag met een heldere strategie én een krachtige tekst. Onze slogan is niet voor niets: ‘Denk groot, bereik meer.’
