Zo maak je een milieuvriendelijk boek

Jan Sinot

Wil je maatschappelijk verantwoord ondernemen? Dan natuurlijk ook met je boek! Gelukkig zijn er steeds meer mogelijkheden om boeken te produceren met minimale belasting voor het milieu. In deze blog een overzicht van wat je zoal kunt doen.

Bespaar op grondstoffen

Hoe minder papier en drukinkt je gebruikt, hoe minder je het milieu belast. Een e-book is dan ook het meest milieuvriendelijk. Maar ook bij een papieren boek kun je op grondstoffen besparen. Dat is goed voor de wereld en voor je portemonnee. Drie tips:

1 Voorkom overproductie

Miljoenen onverkochte, ongelezen boeken gaan er jaarlijks retour naar uitgevers. In het grootste pakhuis voor boeken, dat van CB Logistics, liggen grote hoeveelheden afgeschreven voorraden die – als zelfs ramsj-inkopers er geen interesse voor hebben – uiteindelijk in de papiervernietiger belanden. Waar je als bewuste ondernemer dus flink op kunt besparen, is de oplage van je boek.

  • Met printing on demand (POD) druk je pas exemplaren op het moment dat je ze verkoopt. Zo houd je nooit voorraad over. Printing on demand is heel geschikt voor boeken met een softcover (paperback) en met weinig of geen kleurenpagina’s binnenin.
  • Past hardcover beter bij je boek of wil je er graag veel kleur in? Drukken in oplage via offsetdruk is al aantrekkelijk vanaf ongeveer 500 exemplaren. Het is verleidelijk direct een hoge oplage te drukken van bijvoorbeeld 3000 exemplaren, omdat de prijs per exemplaar dan fors lager is. Maar het risico van onverkochte boeken is dan hoog. Niet doen dus, tenzij je zeker weet dat je ze kwijt kunt. Een boek is snel bijgedrukt. Zo’n nieuwe druk heeft bovendien als voordeel dat je het boek kunt actualiseren (bijvoorbeeld met nieuwe quotes uit positieve recensies) en dat je weer een promotiemoment hebt.
  • Via voorintekening of crowdfunding verkoop je boeken nog voor ze gedrukt zijn. Het helpt je de oplage beter in te schatten en is bovendien een slimme manier van vroegtijdige boekpromotie.

2 Bespaar papier

Bij offset wordt je boek gedrukt op grote drukvellen, waarbij er steeds 16 pagina’s op één vel komen (8 aan elke kant). Sommige boekformaten passen precies met 16 pagina’s op een vel, bij andere formaten is er veel snijverlies: het papier dat overblijft na het op maat snijden van het boek. Zonde natuurlijk. Informeer dus bij je drukker naar de meest gunstige formaten.

Hetzelfde geldt voor printing on demand: de pagina’s van je boek worden aan beide kanten van een vel geprint en na het binden bijgesneden. Het meest gebruikte papierformaat is A4 of net iets groter. Vraag je POD-drukker welke formaten het minste papierafval geven.

Er zijn meer manieren om papier te besparen:

  • Overleg met je vormgever over een efficiënte indeling, zonder concessies te doen aan de uitstraling van je boek. Als je het in een oplage laat drukken, laat het aantal pagina’s van je boek dan op een veelvoud van 16 uitkomen. Zo voorkom je dat de drukker een deel van het laatste drukvel van je boek moet weggooien.
  • Laat anderen kritisch kijken naar je teksten: kan het korter? Minder ervaren schrijvers zijn geneigd veel woorden te gebruiken om iets uit te leggen en gebruiken veel herhalingen in de tekst. Ook een valkuil: te veel uitweiden over bijzaken. Minder woorden betekent minder pagina’s. Prettig voor het milieu én je lezer!

Bespaar drukinkt

Grote, aflopende foto’s zijn prachtig in een boek! Maar ze vergen veel inkt. Schrijf je een non-fictieboek waarbij het vooral om de inhoud gaat, kies dan voor een inktbesparend alternatief. Eenvoudige lijntekeningen kunnen net zo krachtig zijn als ondersteunend beeld en zijn soms zelfs veelzeggender dan foto’s.

En wist je dat er inktbesparende lettertypen bestaan? Het Ecofont bijvoorbeeld heeft in de zwarte lijnen kleine uitsparingen die je met het blote oog niet ziet. Daarmee bespaar je zo’n 20% inkt.

Kies verantwoord

Naast besparen op grondstoffen kun je kiezen voor de meest duurzame alternatieven. Waar moet je op letten?

1 Papier

In de markt van duurzaam papier zie je door de keurmerken het bos niet meer. Wat betekent het allemaal? De meeste drukkers hebben tegenwoordig wel FSC-gecertificeerd papier in het assortiment. Dit betekent dat het hout waarmee het papier gemaakt is, afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. In dezelfde categorie valt het PEFC-keurmerk.

Een stap verder ga je met papier dat geheel of gedeeltelijk bestaat uit gerecycled materiaal. Niet al het gerecyclede papier is geschikt voor boeken; vooral de gedeeltelijk gerecyclede soorten bieden goede mogelijkheden. Informeer bij je drukker wat de opties zijn.

2 Drukken

Het traditionele drukproces is behoorlijk milieubelastend. Er is water bij nodig dat vervuild raakt en de inkten zijn gebaseerd op minerale oliën. Steeds meer drukkerijen kiezen voor inkt op plantaardige basis (soja). Ook zijn er drukkers die waterloos offset drukken, wat een veel schonere druktechniek is.

Wil je het helemaal goed doen, kies dan een drukker die duurzaamheid als uitgangspunt heeft en in alle bedrijfsprocessen heeft geïntegreerd. Kijk bijvoorbeeld eens bij deze boekdrukkers:

Ter inspiratie: Een Argentijnse uitgeverij publiceerde recent een biologisch afbreekbaar kinderboek waarin zaden zijn verwerkt. Na het lezen kunnen kinderen de bladzijden in de grond stoppen en groeien er nieuwe bomen uit.

Door: Suzanna van der Laan