Schrijf je trauma van je af!

Laura verloor haar man door een arbeidsongeval. Johans dochter raakte ernstig gehandicapt door een medische misser. En Berry maakte als kleuter een bijna-doodervaring mee. Stuk voor stuk zijn het traumatische gebeurtenissen. Stuk voor stuk werden ze opgetekend in een boek. Hoe mooi is het dat taal als medicijn kan werken!

Schrijven als verwerking

Heb je een emotionele gebeurtenis meegemaakt? Schrijf het van je af. James Pennebaker, professor in de psychologie aan de University of Texas at Austin en auteur van het boek Writing to Heal, deed er onderzoek naar. Hij raadt mensen aan om vier dagen achter elkaar gedurende 15 tot 20 minuten hun diepste gevoelens aan het papier toe te vertrouwen. Het resultaat dat je mag verwachten? Een sterker immuunsysteem, betere prestaties, minder angst en minder depressieve gevoelens.

Schrijven als therapie, het wordt door diverse hulpverleners aangeboden. Vooral mensen met een goede zelfreflectie die zich op schrift redelijk kunnen uitdrukken, hebben er baat bij. Want of je nou je baan bent kwijtgeraakt of een levensbedreigende ziekte hebt, je brein wil betekenis geven aan wat je overkomt. Schrijven helpt om de gebeurtenissen een plek te geven. Door ze in woorden te vatten, krijg je er grip op.

Boek met een boodschap

Een boek schrijven over wat je is overkomen, kan natuurlijk nooit professionele therapie vervangen. Dus zit je echt in psychische nood, zoek dan hulp. Maar al heel wat auteurs mochten ervaren hoe heilzaam het is om ervaringen en gedachten op papier te zetten. Ik schrijf hier heel bewust ‘auteurs’. Dat waren ze nog niet, maar dat werden ze door het schrijven van een boek over wat hun overkwam. Soms kwam daar ook nog een prachtig bedrijf uit voort, een carrière als spreker of een initiatief dat de wereld beter maakt. Van dit laatste is Laura Brugmans een mooi voorbeeld. Haar man kwam om bij een bedrijfsongeval in de haven van Rotterdam. Niet alleen schreef ze hierover het boek En toen ging de bel, ze richtte ook de Stichting Arbeidsongevallen mee op. Die biedt steun aan slachtoffers van bedrijfsongevallen en hun nabestaanden en ijvert voor meer maatschappelijk en politiek begrip.

Overhaast het schrijven niet

Een dagboek kan de basis vormen voor een boek. Wel zul je de teksten moeten aanpassen om ze geschikt te maken voor een breder publiek. Dagboekfragmenten kunnen ook als authentieke kaderteksten een plek krijgen in je boek. Mine van Wychen is zo’n auteur die haar dagboek als inspiratiebron gebruikte. Ze schrijft in Jij redt het wel over het overlijden van haar man, kort na de geboorte van hun dochtertje. Vooral het ‘rauwe randje’ sprak de uitgever aan.

Begin je met schrijven zonder dat je eerst een dagboek hebt bijgehouden? Prima, maar overhaast het niet. “Don’t try to tackle it before you’re ready”, zou Pennebaker zeggen. Leg jezelf geen druk op, bijvoorbeeld in de vorm van een minimumaantal te schrijven woorden per dag. Er zijn in het leven belangrijkere dingen dan de verschijningsdatum van een boek.

Zingeving

Gebruik je het schrijfproces om zin te geven aan het geheel – wat meer is dan alleen opschrijven wat er is gebeurd – dan is het therapeutisch effect het grootst. Zo schreef Johan de Kruijf het boek Artsen zijn ook maar mensen. Hierin verhaalt hij over de medische misser bij de geboorte van zijn dochter Joyce Rebecca, waardoor zij geestelijk en lichamelijk zwaar gehandicapt raakte. Johan heeft het voorkomen van medische fouten tot zijn missie gemaakt. Zijn boek bevat dan ook interviews met een tiental experts. Van de letselschadeadvocaat tot de hoogleraar Veiligheid in de Zorg, en van de Inspecteur voor de Gezondheidszorg tot een arts en een verpleegkundige die zelf in de fout gingen. In het boek geven zij hun visie op hoe het beter kan … en moet. Uit de ondertitel van het boek spreekt de hoop van de auteur: Hoe het verhaal van Joyce Rebecca de medische wereld verandert.

Omgaan met emoties

Een boek schrijven over een traumatische gebeurtenis is hard werken. De emoties die loskomen kunnen overweldigend zijn. Neem Berry Koeleman, auteur van Boven de Lijn. Hij vertelt hierin (onder meer) over de bijna-doodervaring die hij als 5-jarig jongetje had. Bij het schrijven van het boek beleefde hij alles opnieuw. Steun van anderen kan in zo’n geval helpen om met de situatie om te gaan. Blijf dus niet met je verdriet of angst eenzaam achter je toetsenbord zitten. Probeer bovendien – hoe heftig de gebeurtenis ook was – niet in extreem zelfmedelijden te vervallen, want dat helpt je zeker niet verder. Wat je wel kunt doen? Voldoende schrijfpauzes nemen (kort of lang) en jezelf de aandacht geven die je verdient. Drink een kop warme chocolademelk, gun jezelf een meditatie of maak een flinke boswandeling.

Interessant voor een uitgever?

In boeken waaraan een trauma ten grondslag ligt, zit vaak een boodschap. Je wilt lezers herkenning bieden, je wilt ze tips geven of behoeden voor wat jou is overkomen. Hoe mooi is het dan als je een groot publiek weet te bereiken! Samenwerken met een uitgever is een stap in die richting. Het kan wel betekenen dat je concessies moet doen aan jouw persoonlijke verhaal. Zo viel er enkele weken geleden een bijzonder manuscript bij ons op de deurmat, van een zakenman die volkomen onverwacht zijn vrouw verloor. Het is mooi geschreven en bijzonder waardevol voor de familie. Maar om het interessant te maken voor een breder publiek – en dus voor de uitgever – moeten sommige persoonlijke passages eruit. ‘Wat fijn dat de kinderen altijd mochten logeren’ is voor de lezer niet relevant. Achtergrondinformatie over de gezinssituatie en praktische tips voor mensen die hetzelfde meemaken, hebben juist wel meerwaarde.

Van zorgen naar zaken

Mijn moeder zei altijd: “Het is nooit zo slecht of het is ergens goed voor.” Dat zien we terug bij onze klanten. Hoe graag ze de klok ook zouden terugdraaien om het trauma ongedaan te maken, er kwam ook veel moois uit voort. Zo maakt Berry heel werkend Nederland succesvol en gelukkig met zijn Boven de Lijn-concept. Mine begeleidt mensen in rouw- en verliesprocessen. Laura geeft lezingen door het hele land en was al meerdere keren op televisie te zien. Johan ten slotte adviseert zorgorganisaties en is directeur van Joyce-House, een woon-zorgorganisatie vernoemd naar zijn dochter.

Door: Janneke Sinot

Heb jij ook iets heftigs meegemaakt? Neem de tijd om het te verwerken. Schrijf een eerste versie van je verhaal vooral voor jezelf. Je trauma te boven komen is het belangrijkst. De tekst bijschaven kan altijd nog.