Het auteursrecht – bescherming voor de schrijver

Als schrijver van een boek wil je natuurlijk niet dat Jan en alleman jouw teksten kopieert. Daar heb jij tenslotte hard voor gewerkt. Gelukkig word je wettelijk beschermd door het auteursrecht. In deze blog gaan we dieper in op het auteursrecht en wat dat voor jou als schrijver inhoudt.

Auteursrecht

Artikel 1 van de Auteurswet luidt: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.”

Het auteursrecht geeft aan de maker (in deze blog de schrijver) drie belangrijke rechten:

• het recht om zijn werk openbaar te maken;
• het recht om zijn werk te verveelvoudigen;
• het persoonlijkheidsrecht.

De eerste twee rechten kun je overdragen in een licentie, bijvoorbeeld aan een uitgeverij die jouw boek publiceert (zie verderop). Het persoonlijkheidsrecht houd je altijd, zelfs wanneer je afstand hebt gedaan van de eerste twee rechten. Dit houdt in dat je kunt protesteren wanneer iemand jouw teksten verminkt of onder een andere naam publiceert.

Bierviltje

Wanneer heb je auteursrecht? Zolang je briljante idee alleen nog maar een idee in je hoofd is, is het niet beschermd. Het auteursrecht gaat automatisch in zodra je het opschrijft. Je hoeft het verder nergens te melden. Het maakt bovendien niet uit waar je jouw idee opgeschreven hebt. Dat mag zelfs de achterkant van een bierviltje zijn, omdat je even niks anders bij de hand had.

Let wel op: komt er ooit discussie over wie het auteursrecht bezit, dan vindt de rechter een bierviltje waarschijnlijk niet voldoende. Je moet dan bewijzen dat jij het geschreven hebt, en dat je hier de eerste mee was. Kortom: je hebt een datum nodig.Dit lijkt ingewikkeld, maar is het niet: stuur een verzegelde envelop met je manuscript naar jezelf op (met een duidelijk leesbaar datumstempel) en maak hem niet open. Dit is je bewijs. Je kunt ook (tegen betaling) je werk vast laten leggen door een notaris of een gespecialiseerde partij.

Licentie

Je kunt een partij toestemming geven om jouw werk openbaar te maken en te vermenigvuldigen. Dit heet een licentie. Er bestaan verschillende soorten licenties, maar bij boeken gaat het meestal om een exclusieve licentie. Daarbij is er maar één partij (je uitgever) die het boek mag publiceren. Een exclusieve licentie wordt altijd schriftelijk vastgelegd in een overeenkomst. Hieronder vind je het betreffende artikel uit het auteurscontract van ons boek IQ te koop!

In de daaropvolgende artikelen staat vermeld op welke manier de uitgever het boek mag publiceren: in boekvorm, als e-book, als toneelbewerking, als luisterboek, vertalingen, enzovoort.

Let op: sommige uitgevende partijen dringen erop aan dat je het auteursrecht overdraagt, maar dat is dus niet nodig voor de publicatie van je boek. Een licentie is voldoende. Je moet je daarom serieus afvragen of je in zee wilt met een partij die dit wel van je eist.

Inbreuk

Wat als iemand tegen jouw wil (een deel van) jouw teksten openbaar maakt, bijvoorbeeld op internet? Tja, dat is een lastige kwestie: een rechtszaak geeft een hoop gedoe en negatieve energie, ook als je gewoon in je recht staat. Je kunt jouw tijd waarschijnlijk beter gebruiken. Waarschijnlijk volstaat een mailtje met een verzoek om de bewuste content te verwijderen. Mocht je er daarna toch werk van willen maken, schakel dan in ieder geval een jurist in die gespecialiseerd is in auteursrecht.

Meer lezen? Op auteursrecht.nl vind je alle regels en uitzonderingen. Een korte, duidelijke samenvatting kun je in onderstaand filmpje bekijken.

Door: Jan Sinot