Een boek heeft een grove structuur, die de lezer helpt om de boodschap tot zich te nemen. Denk aan een inhoudsopgave, een inleiding en een opdeling van de tekst in hoofdstukken. Maar ook op een lager niveau in de tekst kun je het de lezer (en jezelf) makkelijker maken. Dat doe je met structuuraanwijzers, die verbanden verhelderen en duidelijk maken welke richting de tekst opgaat. We noemen er vijf en lichten ze toe.
1. Aankondiging
Een veelgebruikte manier om helderheid te brengen, is de aankondiging: je maakt duidelijk wat de lezer kan verwachten in de tekst (alinea, paragraaf…) die volgt. Bijvoorbeeld:
- Van elk van de genoemde problemen vind je hierna twee voorbeelden.
- Om met deze aanpak succesvol te zijn, heb je drie dingen nodig: doorzettingsvermogen, enthousiasme en creativiteit. Laten we van elke eigenschap eens kijken hoe die positief uitpakt in de dagelijkse sollicitatiepraktijk.
- De eerste twee punten spreken voor zich. Maar dat je manuscript opsturen een slecht idee is, vraagt om een woordje uitleg. [à gevolgd door de uitleg].
- De drie stappen die je naar je droomgewicht leiden:1. eet bewust,2. beweeg,3. houd vol.[→ met daarna een alinea toelichting per stap]
- Voordat ik inga op de vijf stappen van een intuïtieve analyse, wil ik je eerst laten kennismaken met haar vijand: perfectionisme.
- Laten we eens inzoomen op de automotive-sector.
Een aankondiging kan ook de inhoud van je hele boek betreffen, bijvoorbeeld in een voorwoord of een inleiding. Verwijs je op deze plekken vooruit, doe dat dan op een aantrekkelijke manier. Dus niet: “Ik begin met een inleiding, daarna volgt mijn hoofdboodschap en ik sluit af met een nawoord.” Zorg dat mensen zin krijgen om het boek te gaan lezen, dat ze al kunnen ‘proeven’ wat het ze oplevert. En dat het water ze daarbij in de mond loopt…
2. Terugverwijzing
Een veelgehoord schrijfadvies is: zeg wat je gaat doen, doe het en zeg dan dat je het gedaan hebt. Natuurlijk moet je deze regel niet geforceerd of overdreven toepassen, maar het is zeker een bruikbare manier om de lezer bij de les te houden. Naast aankondigen kun je dus ook terugverwijzen. Bijvoorbeeld zo:
- Tot zover de vijf fasen die ik doorloop om de juiste beslissingen te nemen.
- Heb je figuur 1.3 ingevuld? [→ nadat je de lezer hier eerst toe uitnodigde] Dan heb je een helder beeld van de mogelijkheden.
- Nu je weet hoe je een origamibootje maakt, ben je klaar voor het echte werk: het vouwen van een kraanvogel. (Dat kan dus ook: een terugverwijzing en aankondiging ineen!)
3. Samenvatting
Een derde manier om lezers soepel door je tekst te leiden, is het samenvatten van wat ze zojuist gelezen hebben. Enkele voorbeelden:
- Er zijn dus minstens drie goede redenen om niet van baan te wisselen: uitstekende arbeidsvoorwaarden, superleuke collega’s en fantastische doorgroeimogelijkheden.
- Samenvattend kunnen we dus stellen dat 85-plussers het meest eenzaam zijn.
- Moraal van dit verhaal? Wie geestelijk gezond wil blijven, voelt de angst en transformeert deze. Daardoor kweek je vertrouwen in jezelf, de wereld en de toekomst.
- Kortom: begin elke dag met een positieve gedachte.
Een waardevolle variant hierop zijn samenvattingen aan het einde van een hoofdstuk, bijvoorbeeld een alinea ‘In het kort’ of een opsomming met bullets.
4. Signaalwoorden
Om de samenhang tussen twee zinsdelen of zinnen duidelijk te maken, kun je signaalwoorden gebruiken. Bijvoorbeeld zo:
- Dit dieet werkt echt. Waarom? Het zorgt ervoor dat je meer calorieën verbrandt dan dat je binnenkrijgt.
- Het XYZ-model gaat je helpen, omdat het je boekhouding veel inzichtelijker maakt.
- Hoewel de managers drukbezet zijn, beantwoorden ze zelf de e-mails die ze dagelijks ontvangen.
5. Visuele wegwijzers
Voor het verduidelijken van de structuur in je boek, zijn ook visuele wegwijzers een handig middel. Denk aan icoontjes (bijvoorbeeld een opgestoken duimpje bij een tip), kaders en kopjes in een opmaak die afwijkt van de lopende tekst.
Tot zover vijf tips om de lezer soepel door je tekst te leiden. Heb je als schrijver moeite met de structuur van je boek, ook dan komen ze van pas. Kijk welke structuuraanwijzers je waar kunt toevoegen. Zie je geen verband tussen verschillende tekstdelen? Krab dan eens achter je oren en zet een stap terug: neem de opzet van je boek onder de loep voordat je verder schrijft. Heb je eenmaal een logische opbouw, dan gaat het schrijven daarna een heel stuk makkelijker!
Door: Janneke Sinot
Help jij de lezer nog op andere manieren om jouw boodschap tot zich te nemen? Laat een reactie achter onder deze blog.
