Een kookboek maken? Zo doe je dat!

Jan Sinot

Minstens de helft van alle volwassen Nederlanders staat geregeld in de keuken. Op de televisie is het moeilijk kiezen tussen de vele kookprogramma’s: van MasterChef en My Kitchen Rules tot Over de Kook en Herrie XXL. Koken is hot en kookboeken gaan als warme broodjes over de toonbank.

Maar lekkere gerechten verzinnen is één ding. Zorgen dat de recepten netjes in een boek komen te staan, is iets heel anders. Voor onder andere uitgeverij Lannoo verzorgden wij de redactie van tientallen kookboeken, van eenvoudige receptenbundels tot boeken van absolute topchefs. Wil jij zelf een kookboek maken? Doe dan je voordeel met deze tips, gebaseerd op die jarenlange ervaring.

Algemeen

Zet boven het recept voor hoeveel personen het bedoeld is en vermeld de bereidingstijd. Zijn alle recepten bedoeld voor vier personen? Dan kun je dit ook voor in het boek vermelden.
Recepten (ingrediënten én bereidingswijze) passen bij voorkeur op één bladzijde. Heb je zo’n uitgebreid recept dat het echt niet op een pagina kan? Gebruik er dan twee naast elkaar. Laat de lezer niet bladeren tijdens het koken.
Zet de ingrediënten niet in alfabetische volgorde, maar in de volgorde waarin je ze nodig hebt. Zorg ervoor dat alle ingrediënten die in de lijst voorkomen, ook in het recept staan en andersom. Zelfs zout en peper.
Heb je gekozen voor een kookboek met toegankelijke gerechten? Zorg dan dat de lezer niet stad en land hoeft af te lopen om de juiste ingrediënten te bemachtigen.
Tip: laat de lezer weten wanneer een recept seizoensproducten bevat. Het is heel vervelend om er in de winkel pas achter te komen dat er geen verse aardbeien zijn (of dat ze onbetaalbaar zijn).
Wees zo precies mogelijk in de hoeveelheden. Niet een handje rijst, maar 25 g rijst. Voeg zout en peper toe naar smaak kan natuurlijk wel, smaken verschillen nou eenmaal.
Vermeld benodigd, ongebruikelijk keukengereedschap boven het recept. Een braadpan mag je in elke keuken verwachten, een pizzasteen niet.
Gaat er bij de bereiding iets de oven in? Vermeld niet alleen de temperatuur, maar ook van welk type oven je uitgaat. Het scheelt nogal of je met een heteluchtoven of met een elektrische oven kookt.

Aanspreekvorm

Het maakt niet zoveel uit of je de lezer aanspreekt met ‘u’ of met ‘je’, maar doe het wel consequent.
Vermijd het woord ‘men’.
Gebruik voor de bereiding de gebiedende wijs:
Breng het water in een snelkookpan aan de kook, doe de rijst erbij en laat 10 minuten koken.

Redactioneel

Afkortingen (dl, cm en kg) kun je wel gebruiken in de lijst met ingrediënten, maar beter niet in het recept zelf. Schrijf ze daar voluit (deciliter, centimeter, kilogram).
Schrijf eetlepel, theelepel en koffielepel voluit, ook in de lijst met ingrediënten.
Schrijf in de lopende tekst getallen tot en met twintig voluit als er geen maateenheid volgt.
Schil twee aardappels en snijd ze in dobbelsteentjes.
Voeg 20 gram suiker toe.
Vermeld bak- en kooktijden in uren en minuten: niet een kwartier, maar 15 minuten.

LET OP: Dit zijn algemene richtlijnen. Heb je goede redenen om andere keuzes te maken, dan is dat prima. Belangrijk is vooral dat je ze consequent toepast in het hele boek.

Uitvoering

Essentieel is dat een kookboek open op het aanrecht blijft liggen terwijl je aan het koken bent. Niets is zo vervelend als in the heat of the moment de juiste pagina opnieuw moeten opzoeken. Iets zwaars op de bladzijden leggen is niet echt een fijne oplossing.
Tip: een ringbandboek is misschien onconventioneel, het blijft fantastisch openliggen.
Tijdens het koken heb je vaak vieze vingers. Zorg voor papier van voldoende kwaliteit, zodat de bladzijden tegen een stootje kunnen.
Bij het Italiaanse kookboek Cucina Maria, uitgegeven in eigen beheer, zijn de bladzijden om die reden geplastificeerd. Dat maakt het boek wel wat duurder, maar ook onverslijtbaar.
Professionele foto’s van de gerechten maken je boek extra mooi. Daar hangt natuurlijk wel een prijskaartje aan.
Weetje: Culinaire foto’s maken is specialistisch werk waar je als leek beter niet aan kunt beginnen. Wist je dat schrijvers soms de opdracht krijgen om een recept te verzinnen bij de foto van het kant-en-klare gerecht?

Door: Jan Sinot