Een aardverschuiving in boekenland?

Kan het straks nog uit om je boek te verkopen via bol.com? De grootste online boekverkoper in Nederland wil met alle bij CBaangesloten uitgevers nieuwe contracten afsluiten. En vraagt daarin fors hogere marges. Hoe zit dat? Mag bol.com dit zomaar doen en wat zijn de beweegredenen? En bovenal: wat betekent het voor jou als schrijver? BoekenBusiness zocht het voor je uit en werpt licht op de zaak. 

Waar gaat het concreet over?

Wie zijn boek via de Nederlandse en Vlaamse boekhandels wil verkopen, kan niet buiten het CB om. Dit orgaan vormt de spil tussen uitgevers en boekverkopers. Wanneer je je als uitgever of als auteursuitgeverij* aanmeldt bij het CB kunnen alle aangesloten boekhandels jouw boeken bestellen, of je ze nu fysiek op voorraad legt bij CB, of ze als digitaal bestand aanbiedt voor printing on demand. Tussen uitgevers en boekhandels is afgesproken dat voor algemene boeken (A-boeken) een standaardboekhandelsmarge van 42% wordt gerekend en voor het segment ‘overige boeken’ (O-boeken) de uitgever de marge mag bepalen, meestal rond de 30%.

Bol.com wil nu met alle uitgevers rechtstreeks een contract afsluiten voor de verkoop van boeken. En vraagt daarin onder meer 47% marge over zowel de A-boeken als de O-boeken.

Is het ongebruikelijk dat boekverkopers meer marge vragen?

Nee, op zich niet. Uitgevers kunnen met afzonderlijke partijen altijd andere marges afspreken. Koopt een winkel veel boeken ineens in? Dan mag je daar gerust extra korting tegenover zetten. Wil je met je boek in het assortiment van ketens als AKO en Bruna, dan zijn kortingen tot zelfs 50% geen uitzondering. Ook Managementboek.nl – dat als enige grote boekverkoper in Nederland buiten het CB om opereert – heeft fikse voorwaarden in vergelijking met de standaard-CB-leveringen. En zelfs boekhandel Paagman in Den Haag eist al hogere kortingen als je daar je boek in de winkel wilt leggen.

Waarom wil bol.com dit nu?

Bol.com-woordvoerster Marjolein Verkerk legt het uit: “Omdat wij continu innoveren, en daarin ook flink investeren, kijken we waar we kunnen samenwerken met uitgevers. Met een aantal grotere uitgevers hebben we al jaren geleden aanvullende afspraken gemaakt en werken we samen om boeken beter onder de aandacht te brengen van lezers. Dat werkt heel goed. De uitgevers met wie we nog geen directe samenwerking hebben, zijn we nu gefaseerd aan het benaderen.”

Wat betekent het voor eigenbeheerschrijvers?

Voor zelfpublicerende schrijvers, zoals Paula Laning, kwam het nieuwe contract nogal onverwacht. Ze uitte haar verbazing in haar blogen op de social media. “Ik heb een CB-compactaansluiting en dacht dat daarmee alles geregeld was, tot ik dit contract kreeg.” Laning koos ervoor het contract niet te ondertekenen. “Dan zijn mijn boeken maar niet meer bij bol.com verkrijgbaar.”

Verkerk: “We streven naar een zo breed mogelijk aanbod, dus we zullen boeken van uitgevers met wie we geen overeenkomst hebben niet zomaar uit onze webwinkel halen. Wel is het zo dat dit op termijn gevolgen kan hebben voor de zichtbaarheid en vindbaarheid van deze boeken. Als uitgevers bereid zijn samen te werken met ons bij alle toekomstige innovaties, hebben zij ook meer voordeel bij die innovaties. Je kunt het vergelijken met een fysieke winkel. Daar heb je boeken die wel beschikbaar zijn als je ernaar vraagt, maar niet opvallend in het schap liggen. Andere boeken worden actiever gepromoot en krijgen een beter plekje in de winkel, zodat deze meer opvallen bij boekenliefhebbers en meer kans hebben om verkocht te worden. Bijvoorbeeld innovaties op het gebied van content kunnen hier een bijdrage aan leveren.”

En voor schrijvers die zijn aangesloten via een cluster?

Schrijvers die als auteursuitgeverij zijn aangesloten bij een uitgeefcluster (waarin uitgevers een CB-aansluiting delen), merken binnenkort ook de nieuwe eisen van bol.com. Gerard Keijsers is oprichter van het grootste uitgeefcluster in Nederland, De Vrije Uitgevers, en zat namens meer dan driehonderd kleine uitgevers aan de onderhandelingstafel.

“Dat bol.com hogere marges vraagt verbaast me op zich niet, gezien hun positie. Ik had dit eerlijk gezegd al eerder verwacht. Naar mijn idee is dit een directe reactie op de komst van Amazon naar Nederland.”

Toch was de extreme verhoging voor O-boeken voor Keijsers onverteerbaar. “Sommige boeken hebben zulke hoge aanloopkosten, denk aan kunstboeken of speciale boekprojecten, die kun je alleen als O-boek uitgeven. Bij zo’n margeverhoging zouden uitgevers op de verkoop van hun uitgaven via bol.com moeten toeleggen en dan houdt het snel op. Het gevolg is dat dit soort speciale uitgaven niet meer verschijnt en op termijn de pluriformiteit van het boekenaanbod vermindert.”

Wat betekent deze nieuwe insteek voor schrijvers?

Als deze trend zich doorzet en ook grotere uitgevers straks meer marge moeten afdragen aan de grote boekenretailers, zet dit de royalty’s voor schrijvers onder druk. Zelfpublicerende schrijvers hebben vooralsnog de keuze, al zijn de consequenties op lange termijn nog niet duidelijk.

En voor het boekenvak in het algemeen?

Als bol.com hiermee een trend zet en steeds meer grote boekverkopers hogere marges vragen, wordt het voor uitgevers en schrijvers steeds moeilijker om rendabele uitgaven op de markt te brengen. En nog meer dan nu geldt: wil je een groot bereik? Dan betaal je een hogere prijs.

Door: Suzanna van der Laan

* Jezelf als individueel schrijver aanmelden bij het CB gaat niet. Je moet als uitgever ingeschreven zijn bij de Kamer van Koophandel. Voor deze individuele schrijvers gebruiken we de term ‘auteursuitgeverij’.