De Buchmesse: uitgelezen kans of hopeloze missie?

Nederlandse boeken en auteurs zijn volgende week even wereldnieuws. Want Nederland en Vlaanderen zijn samen gastland tijdens de grootste boekenvakbeurs ter wereld: de Buchmesse in Frankfurt. Wat levert dat op voor het boekenvak én voor jou als auteur? Is het dé kans om je internationale ambities te verwezenlijken? We zetten het voor je op rij.

Wanneer je boek straks goed verkoopt in eigen land is dat al heel erg leuk. Maar droom je er niet stiekem van dat buitenlandse uitgevers bij je aankloppen om je boek te vertalen? Tijdens de Frankfurter Buchmesse vind je vrijwel alle grote uitgevers ter wereld (zo’n 7000 standhouders) bij elkaar op het immense Messegelände in hartje Duitsland. Het is de belangrijkste plek waar vertaalrechten worden verhandeld. De beurs vindt plaats van 19 tot en met 23 oktober en trekt jaarlijks zo’n 280.000 bezoekers en rond de 10.000 journalisten. De laatste twee dagen van de beurs zijn de publieksdagen.

Waarom is dit jaar zo speciaal?

Ieder jaar staat er één land in de schijnwerpers tijdens de beurs. Dit jaar zijn dat Nederland en Vlaanderen. Het Nederlands Letterenfonds en het Vlaams Fonds voor de Letteren zijn samen al meer dan twee jaar bezig met de voorbereidingen en de programmering. Hanneke Marttin is er vanuit het Nederlands Letterenfonds nauw bij betrokken. “Het gaat niet alleen om het programma van de Buchmesse. Het hele jaar zijn er al allerlei literaire evenementen in heel Duitsland, gekoppeld aan het gastland. Festivals, exposities en culturele evenementen, meer dan 400 in totaal. Op de Buchmesse zelf hebben we een groot paviljoen tot onze beschikking met theater, bioscoop en podia voor lezingen en natuurlijk een bar voor de Belgische biertjes. Er is een doorlopend programma, een eigen radioprogramma, noem maar op. Vanuit de beide letterenfondsen nemen we 72 schrijvers mee, en ook de uitgevers zelf laten schrijvers komen om optredens te verzorgen. Want ook bij de stands van de Nederlandse en Vlaamse uitgevers staat nog een podium.”

Wat voor impact heeft zoiets op het boekenvak?

“Heel veel”, laat Marttin direct weten. “Dat zie je vooral in het aantal vertaalde boeken van Nederlandse auteurs. Alleen al in Duitsland zo’n 450 nieuwe titels in ongeveer twee jaar tijd, een recordaantal. Andere jaren lag dat aantal beduidend lager, rond de tachtig. Het gaat vooral om literatuur, maar ook voor (literaire) non-fictie is ruim aandacht.”

Veel non-fictieschrijvers richten zich vooral op het Engelse taalgebied maar, zo vertelt Marttin, het is veel slimmer om je eerst op Duitsland te richten. “In Engelstalige landen wordt maar heel weinig internationaal werk ingekocht, het gaat hooguit om 3 tot 4 procent. Maar Duitsland lijkt in dat opzicht meer op Nederland. In Nederland is ongeveer de helft van het literaire aanbod in de boekhandel vertaald werk. In Duitsland ligt dat iets lager, maar het is vergelijkbaar. Het is daarom veel makkelijker om Duitse uitgevers te overtuigen. Zie Duitsland als een springplank naar de internationale markt.”

Het is de tweede keer dat Nederland en Vlaanderen gastland zijn en dat is voor zo’n klein taalgebied best bijzonder, vertelt Marttin. “De eerste keer was in 1993 en het betekende de internationale doorbraak van Nederlandse schrijvers zoals Cees Nooteboom en Harry Mulisch.”

Dus rap naar Duitsland met je manuscript of boek?

Nee, zo eenvoudig is het niet. Want zonder afspraak krijg je waarschijnlijk geen enkele uitgever of agent te spreken. Die hebben een volgepland schema. De hele dag door vinden namelijk de ‘halfuursgesprekken’ plaats. Ondanks dat trekt de beurs jaarlijks massa’s schrijvers, op zoek naar een uitgever of agent. Dus geef de moed niet te snel op.

Wil je een poging wagen, zorg dan dat je goed voorbereid bent en documentatie bij je hebt om achter te laten bij verschillende stands. Liefst in de taal van de betreffende uitgever. Verwacht geen toehappende uitgevers, maar achterhaal wie je na de beurs kunt bellen om je aanbod verder toe te lichten. Of bezoek zo rond vijven de borrels, ook dat kan je zomaar een paar handige contacten opleveren.

Kortom, een bezoek aan de beurs is – zeker dit jaar – interessant en een handige manier om snel inzicht te krijgen in de voor jou belangrijke spelers op de internationale boekenmarkt. Maar wil je een buitenlandse uitgever vinden voor je boek? Dan is een bezoek aan de Buchmesse niet de meest effectieve manier. Wel de leukste. Prost!

Door: Suzanna van der Laan